آموزش مهندسی حمل و نقل ریلی
معرفی رشته مهندسی راه‌آهن
دانشگاه علم و صنعت
شروان عطايي
آموزش مهندسی حمل و نقل ریلی
مهندسی حمل و نقل از گرایشهای رشته دانشگاهی مهندسی راه آهن است. این رشته تحصیلی مهندسی، اصول و تکنیک‌های جابه‌جایی مسافر و کالا به شکلی مؤثر و ایمن را مورد ارزیابی، مطالعه و پیاده‌سازی قرار می‌دهد. در نتیجه می‌توان گفت اهمیت زیادی در حوزه‌هایی مانند ترانزیت کالا و حمل و نقل مسافر در سطح کلان دارد.
در رشته مهندسی حمل و نقل به ساخت و بهره‌برداری از زیرساخت‌هایی مانند راه‌آهن، جاده، پل، چراغ راهنما و علائم راهنمایی پرداخته می‌شود. در نتیجه می‌توان متوجه شد که این رشته دارای گرایشهای مختلفی است که در ادامه با هر کدام آشنا خواهیم شد. در حالت کلی باید بدانید هدف اصلی این شاخه تحصیلی، مدیریت و برنامه‌ریزی سیستم حمل و نقل در پلتفرم‌های مختلف است.
یکی از گرایشهای مهم این رشته، آموزش مهندسی حمل و نقل ریلی است. ریل و راه‌آهن از پلتفرم‌های مهم و ارزشمند حمل و نقل بوده و به جهت ساختار متفاوتی که دارد می‌تواند چالش‌های ایمنی و کیفی خاص خود را داشته باشد. به همین دلیل توسط متخصصان مهندسی حمل و نقل مورد مطالعه قرار گرفته و تبدیل به یک گرایش علمی و دانشگاهی شده است.
رشته‌ی حمل و نقل ریلی به دلیل گستردگی مسائل ایمنی و چالش‌های پیش رو در زمینه حمل و نقل مسافر و کالا به صورت داخلی و بین‌المللی، دارای گرایشهای خاص خود هست. در صورتی که به این حوزه تحصیلی و کاری علاقه دارید نیاز به شناخت گرایشهای این رشته نیز خواهید داشت. از این رو قصد داریم در ادامه این مسئله را به طور دقیق مورد بررسی قرار دهیم.
لازم است بدانید آموزش رشته‌های مرتبط با مهندسی حمل و نقل ریلی در مقطع ارشد قابل تحصیل هستند؛ بنابراین دانش‌‌آموزان رشته‌های ریاضی و عمران برای ورود به یکی از گرایشهای مهندسی حمل و نقل، باید در دانشگاه رشته مهندسی عمران را در مقطع کارشناسی گذرانده باشند.
رشته حمل و نقل ریلی ۱۰۰ واحد درسی مشترک با مهندسی صنایع، گرایش تحلیل سیستم دارد. در صورت تحصیل در این رشته مهندسی، ۴۰ واحد نیز دروس تخصصی مربوط به آموزش مهندسی حمل و نقل ریلی خواهید گذراند. پس از فارغ‌التحصیل شدن نیز می‌توانید در شرکت‌هایی مانند راه‌آهن، مترو، رجا و مترا «شرکت خدمات مشاوره‌ای راه‌آهن» استخدام شوید. همچنین شرکت‌های غیر راه‌آهن نیز از شما به عنوان مهندس صنایع استقبال خواهند کرد.
گرایشهای رشته مهندسی حمل و نقل
گفتیم که مهندسی حمل و نقل گرایشی از رشته مهندسی عمران بوده و برای تحصیل در این رشته باید حداقل مدرک کارشناسی عمران داشته باشید. در صورت داشتن این مدرک می‌توانید در یکی از ۴ شاخه رشته مهندسی حمل و نقل ادامه تحصیل دهید.
· مهندسی حمل و نقل جاده‌ای
· مهندسی حمل و نقل ریلی
· مهندسی حمل و نقل دریایی
· مهندسی حمل و نقل هوایی
کارشناسی ارشد مهندسی حمل و نقل ریلی
همان‌طور که در بخش قبل خواندید آموزش مهندسی حمل و نقل ریلی تنها یکی از گرایشهای اصلی رشته حمل و نقل محسوب می‌شود. اما لازم است بدانید این گرایش دارای گرایشهای فرعی مختص به خود است. در نتیجه اگر به این رشته تحصیلی علاقه دارید می‌توانید در ادامه با گرایشهای موجود در مقطع کارشناسی ارشد حمل و نقل ریلی آشنا شوید تا بتوانید نقشه راهی برای خود در این زمینه ترسیم کنید.
مهندسی حمل و نقل ریلی
این گرایش را می‌توان به نوعی پدر رشته‌هایی که در ادامه معرفی می‌کنیم دانست؛ زیرا دروس مربوط به تمام آن‌ها در این گرایش تدریس می‌شوند. در نتیجه فردی که در رشته مهندسی حمل و نقل ریلی تحصیل کرده باشد می‌تواند به عنوان مهندس یا مدیر ارشد تیم اجرایی فعالیت‌های مرتبط مشغول به کار شود.
مهندسی ماشین‌های ریلی
مهندسی ماشین‌های ریلی گرایشی از رشته مهندسی مکانیک به شمار می‌رود. در این گرایش به طراحی ماشین‌های ریلی مانند قطار و مترو پرداخته می‌شود. ترامواد‌ها را نیز از موضوعات این رشته می‌شناسیم. در این رشته تلاش فرد مسئول بر ارتقای کارایی ماشین‌های حمل و نقل ریلی خواهد بود.
مهندسی راه‌آهن برقی
سیستم برق رسانی تجهیزات ریلی و برقی کردن کل سیستم حمل و نقل، از مباحث مهندسی راه‌آهن برقی به شمار می‌روند. فردی که در این رشته تحصیل کرده باشد، به طراحی، کنترل، توسعه و بهره‌برداری راه‌آهن برقی می‌پردازد.
مهندسی خط و سازه‌های ریلی
طراحی، کنترل، نظارت، تعمیر و نگهداری خطوط راه‌آهن از مسائل مهم این حوزه کاری به شمار می‌روند. این مباحث چالش‌های زیادی دارند؛ بنابراین برای رسیدگی به آن‌ها به تخصص و مهارت فنی بالایی نیاز خواهیم داشت. از این رو متخصصان کشورمان یک گرایش تحصیلی با نام مهندسی خط و سازه‌های ریلی در دانشگاه‌ها طراحی کرده‌اند. این گرایش به نوعی شبیه به راهداری در حمل و نقل جاده‌ای است.
مهندسی کنترل و علائم
همان‌طور که گفتیم کنترل علائم و چراغ‌های راهنمایی از مباحث مرتبط با حمل و نقل بوده و در گرایش حمل و نقل ریلی نیز اهمیت خود را خواهند داشت؛ زیرا حمل و نقل ریلی نیز علائم و چراغ‌های مخصوص خود را دارد. یک مهندس کنترل و علائم در حمل و نقل ریلی وظیفه دارد، این تجهیزات راهنمایی را طراحی، کنترل و نصب نماید. شاید عنوان این رشته کمی ساده، مسخره یا حتی پیش پا افتاده به نظر برسد. اما کنترل و علائم از مهم‌ترین بخش‌های سیستم حمل و نقل ریلی هستند؛ زیرا بخش اعظمی از ایمنی کالا و مسافران در مسیر به این بخش مربوط می‌شود.
دروس ارشد مهندسی حمل و نقل ریلی
دروس ارشد آموزش مهندسی حمل و نقل ریلی را می‌توان در دو دسته دروس پایه و تخصصی معرفی کرد. دروس پایه مانند هر رشته دیگری مربوط به مباحث عمومی هستند. اما در دروس تخصصی شاهد درس‌های مشترک با مهندسی صنایع و مباحث تخصصی خود این رشته خواهیم بود. به همین دلیل است که در صورت اشتغال در شرکت‌های غیر راه‌آهن به عنوان مهندس صنایع شناخته خواهید شد.
دروس پایه مهندسی حمل و نقل ریلی عبارت‌اند از:
· رياضي
· رياضي مهندسي
· محاسبات عددي
· معادلات ديفرانسيل
· فيزيك
· استاتيك
· شيمي عمومي
· برنامه‌سازي كامپيوتر
دروس تخصصی مهندسی حمل و نقل ریلی عبارت‌اند از:
· برنامه‌ريزي حمل و نقل
· تئوري رفتاري لوکوموتیو و واگن
· تئوري حركت قطارها
· اصول حسابداري و هزينه‌يابي
· اصول شبيه‌سازي
· نقشه‌كشي صنعتي
· تئوري احتمالات و كاربرد آن
· تحليل سيستم‌ها
· آمار مهندسي
· تحقيق در عمليات
· ارزيابي كار و زمان
· مهندسي فاكتورهاي انساني
· مباني مهندسي برق
· مباني ارتباطات و علائم الكتريكي
· استاتيك و مقاومت مصالح
· اصول مديريت و تئوري سازمان
· مباني زيرسازي و روسازي راه‌آهن
· طرح هندسي خط
· مقررات عمومي حركت
· طرح سيستم‌هاي اطلاعاتي و كنترل مديريت
· روش‌هاي برنامه‌ريزي حركت قطارها
· طراحي ايستگاه‌ها و خطوط صنعتي
· بررسي فني و اقتصادي انتخاب مسير
· اقتصاد عمومي
· اقتصاد مهندسي
· تعرفه و بازرگاني راه‌آهن
· سيستم‌هاي تخليه و بارگيري
وظایف مهندس حمل و نقل ریلی چیست؟
مانند هر رشته تحصیلی دیگری، کسی که در این رشته فارغ‌التحصیل شده و در یکی از شرکت‌ها مرتبط استخدام شود وظایفی مخصوص به خود به عهده می‌گیرد. هدف راه‌اندازی این رشته دانشگاهی مدیریت مصرف تأسیسات و منابع راه‌آهن، اعم از تجهیزات متحرک و غیر متحرک بوده است؛ بنابراین باید بدانید وظایف مهندس حمل و نقل ریلی در دو بخش عمده قبل و بعد از راه‌اندازی راه‌آهن قابل بررسی هستند.
در مرحله قبل از راه‌اندازی فرد مسئول باید میزان بار و مسافرانی که پس از اتمام کار از طریق مسیر مورد نظر حمل خواهند شد را مورد مطالعه و ارزیابی قرار دهد. او باید طبق پیش‌‌بینی‌های خود تشخیص دهد که چه تجهیزاتی با چه کیفیتی این حجم را پشتیبانی خواهند کرد. همچنین باید بررسی کند آیا این عملیات ساخت و ساز از نظر اقتصادی به صرفه خواهد بود یا خیر.
در مرحله پس از ساخت راه‌آهن کار کمی پیچیده‌تر می‌شود؛ زیرا پس از ایمنی تجهیزات و ریل، نوبت به ایمنی در عملیاتی کردن فرایند حمل و نقل می‌رسد. مهندس حمل و نقل ریلی در این مرحله باید برنامه‌ریزی زمانی حرکت قطارها را پیاده‌سازی و مدیریت کند. هدف از این کار کاهش هزینه‌های راه‌آهن و به حداقل رساندن میزان تأخیر بین قطارها است.
رشته مدیریت حمل و نقل بین‌المللی
رشته مدیریت حمل و نقل بین‌المللی در دانشگاه از گرایشهای است که کمتر کسی آن را می‌شناسد؛ زیرا به طور کلی رشته‌های مرتبط با مسائل بین ملل و خارج از کشور، متقاضیان و علاقه‌مندان خاص خود را دارد. با این حال باید بدانید حمل و نقل در سطح بین کشور‌ها، بسیار حساس‌تر از حمل و نقل داخلی یک کشور خواهد بود. در این رشته دانشگاهی موارد زیر مورد بررسی و تدریس قرار می‌گیرند.
· حمل و نقل بین‌المللی کالا و مسافر
· شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی «ساختار، وظایف و اختیارات آن‌ها»
· واسطه‌های بین مالک و شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی «فورواردر»
· انواع بارنامه‌های حمل و نقل بین‌المللی
· قوانین بین‌المللی در رابطه با حمل و نقل بار و مسافر
آموزش مهندسی حمل و نقل ریلی با مکتب خونه
برای آشنایی با این رشته و یادگیری مهندسی حمل و نقل ریلی می‌توان روش‌های مختلفی را پیش گرفت. یکی از روش‌های رایج در دنیای امروزی استفاده از وب‌سایت‌های آموزش مجازی است. مکتب خونه یکی از آکادمی‌های معتبر و شناخته شده آموزش مجازی ایران بوده و ارتباط نزدیکی با اغلب دانشگاه‌های کشور دارد. این ارتباط به منظور ارائه مطالب علمی و باکیفیت برقرار شده است. در صورتی که به آموزش مهندسی حمل و نقل ریلی علاقه دارید، می‌توانید از دوره‌های موجود در این سایت استفاده کنید.
مکتب خونه همیشه در تلاش است بهترین سطح آموزشی را برای کاربران خود ارائه دهد. ایجاد تالار گفتگو برای آموزش پذیران یکی از خدمات این مجموعه برای شما عزیزان است. همچنین در صورت ثبت نام در یکی از دوره‌های مجموعه ما می‌توانید از خدمات پشتیبان و منتورینگ نیز بهره‌مند شوید. پس از اتمام دوره نیز رزومه شما توسط مکتب خونه تأیید می‌شود تا در صورت ارائه آن جهت استخدام، امتیاز و اعتبار بالاتری کسب کنید. از این موضوع تحت عنوان تسهیل استخدام در سایت یاد شده است.