آموزش حسابداری صنعتی
آموزش حسابداری صنعتی
تمام دانشجویان رشته حسابداری، درسی تحت عنوان حسابداری صنعتی یا بهایابی را می‌گذرانند و هر کتاب حسابداری، فصلی را به آموزش حسابداری صنعتی اختصاص می‌دهد. در این درس به دانشجویان این رشته آموزش داده می‌شود که چگونه حسابداری یک کارگاه تولیدی یا شرکتی که سودآوری آن مبانی بر تولید کالا هست را انجام دهند.
شاید برای شما این سوال ایجاد شود که مگر اصول حسابداری یکی نیست؛ پس چرا باید حسابداری شرکت تولیدی و بازرگانی( برای مثال) با هم متفاوت باشد؟ پاسخ این است که اصول حسابداری مشترک هستند و شما می‌توانید از هر دوره آموزش حسابداری مقدماتی آن را فرا بگیرید؛اما این اصول مشترک در شرایط مختلف نمودهای متفاوتی دارند و همین موضوع باعث می‌شود که آموزش حسابداری صنعتی کمی متفاوت از سایر حوزه‌ها باشد.
برای مثال، شاید همه ما به صرفه‌جویی در خرید کردن و کم کردن خرج اعتقاد داشته باشیم اما بعید به نظر می‌رسد که هیچ کدام از ما برای این موضوع از خریدن کالایی که هم‌اکنون قیمت مناسبی دارد و احتمالا بعدتر افزایش قیمت خواهد داشت اجتناب کنیم. به عبارت دیگر این اصل می‌تواند بر حسب شرایط نمودهای متفاوتی پیدا کند.
حسابداری صنعتی، رویارویی با حساب‌های جدید
صنعت نیازها و مختصات خاص خود را دارد و طبیعتاً نمی‌توان آن را از هر نظر مشابه تجارت دانست. همین ویژگی‌ها و مختصات خاص سبب می‌شود که آموزش درس حسابداری صنعتی در چارت درسی دانشجویان حسابداری قرار بگیرد و نکات و رویه‌های خاصی برای آن تعیین شود. آموزش حسابداری صنعتی در واقع آموزش همین رویه‌ها و نکات خاص است و ابدا در این آموزش، اصول جدیدی برای حسابداری مطرح نمی‌شود.
یکی از وجوه متمایز کننده آموزش حسابداری صنعتی از حسابداری مالی و ... این است که ما در صنعت نیاز داریم که بهای تمام شده کالای خود را به شکل دقیق بدانیم. اگرچه در حسابداری مالی هم، اصلی تحت عنوان حسابداری بهای تمام شده وجود دارد؛ اما این اصل در حسابداری مالی بیشتر ناظر به ثبت قیمت کالا، با توجه به قیمت روز خرید است. در حالی که در آموزش حسابداری صنعتی ما یاد می‌گیریم چگونه قیمت کالایی که خود آن را تولید کرده‌ایم محاسبه کنیم. به همین خاطر است که به آموزش حسابداری صنعتی، بهایابی هم گفته می‌شود.
دیگر موضوعی که آموزش حسابداری صنعتی را متمایز می‌کند؛ فراهم آوردن اطلاعات برای تعیین میزان تولید و حتی نوع کالای تولیدی است. مفهومی مثل نقطه سر به سر در آموزش حسابداری صنعتی مطرح می‌شود. به عبارت دیگر، حسابداری صنعتی علاوه بر اجرای شیوه‌هایی خاص برای تعیین بهای تمام شده کالای تولیدی، با در اختیار گذاشتن اطلاعات خاص با شیوه‌ای مجزا به ما نشان می‌دهد که باید تا چه حدی، چه کالایی را تولید کنیم.
ویژگی‌های خاص آموزش حسابداری صنعتی
همانطور که گفتیم یکی از ویژگی‌های خاص آموزش حسابداری صنعتی، تاکید بر تعیین بهای کالا است. برای این کار ابتدا تعیین می‌کنیم که چه مواردی روی تولید کالا تاثیر دارند؛ پاسخ اولیه بسیار ساده به نظر می‌رسد:
· دستمزد
· مواد اولیه
اما عامل سومی هم هست که دیدن آن به ریزبینی بیشتری نیازمند است؛ سربار. اجازه بدهید با مثالی سراغ سربار در آموزش حسابداری صنعتی برویم. فرض کنیم شما برای تولید محصولی کارآگاهی اجاره کرده‌اید و دستگاه‌هایی را در آن قرار داده‌اید. طبیعتا هزینه اجاره کارگاه، برای انجام تولید صورت می‌گیرد و باید جزو هزینه‌های تولید محسوب شود. اما چگونه؟
در مورد دستمزد یا مواد اولیه کار ما نسبتا راحت‌تر است. برای مواد اولیه کاملا مشخص است که برای تولید هر کالا چند گرم از کدام ماده به کار رفته و بهای آن هم معلوم است. در مورد دستمزد هم می‌توان گفت که برای تولید هر یک عدد کالا به چند ساعت کار نیاز است و به ازای هر یک ساعت کار باید چه مبلغی پرداخت شود و در نتیجه مقدار هزینه‌های مربوط به دستمزد در تولید کالا مشخص می‌شود.
اما هزینه‌هایی مثل اجاره کارگاه یا هزینه آب و برق و گاز یا مثلاً قوطی چسبی که شاید برای تولید هزار محصول به کار رفته باشد را نمی‌توان به سادگی به یک کالا یا حتی یک نوع کالا تخصیص داد. به عبارت دیگر مشخص نیست که هزینه برق برای تولید کدام کالا صرف شده؛ پس نیاز است تا این نوع هزینه‌ها زا در حسابی به عنوان سربار جمع کنیم و بعد به طور مساوی میان کالاهای تولیدی خود تقسیم نماییم. عدم انجام این کار یعنی این که برخی از هزینه‌هایی که برای تولید صرف شده نادیده گرفته می‌شوند و در نتیجه سود بیش از مقدار واقعی نشان داده می‌شود و این موضوع از نظر مالیاتی بسیار مهم و حیاتی است.
هدف از آموزش حسابداری صنعتی
معمولا شرکت‌ها از حسابرس داخلی برای بررسی و کسب اطمینان از صحت این امور استفاده می‌کنند و گاه حتی فرایند حسابرسی خود را به شرکت‌های مستقل واگذار می‌نمایند. هدف دیگر از آموزش حسابداری صنعتی و به طور کلی حسابداری یا Accounting فراهم آوردن اطلاعات برای اتخاذ تصمیم‌های مناسب است. ما در حسابداری صنعتی معمولا با استفاده از مدرک و اسناد مربوط به تولید، تعیین می‌کنیم که چه میزانی از تولید هزینه‌های ما را پوشش می‌دهد و باید چه میزانی از تولید را داشته باشیم که به سود فلان تومانی برسیم. محاسبه این موارد در حیطه آموزش حسابداری صنعتی جای می‌گیرد.
مورد دیگری که در آموزش حسابداری صنعتی اهمیت دارد؛ تعیین میزان دقیق موجودی کالا و بهای آن است. در یک کارگاه تولیدی اصلی‌ترین دارایی، موجودی کالای شما، اعم از ساخته شده یا در جریان ساخت است. شما باید بتوانید مقدار موجودی کالای خود را به درستی نمایش داده و مقدار ریالی آن را تعیین نمایید. این موضوع شاید در مورد کالاهای ساخته شده ساده به نظر برسد اما در مورد کالاهایی که هنوز فرایند تولید آنها تکمیل نشده کار کمی پیچیده‌تر است.
حقیقت این است که شما برای ساخت مثلا ۵۰ درصدی کالای خود (کالایی که هنوز تکمیل نشده و ۵۰ درصد کار تولید آن انجام شده) هزینه‌ی دستمزد و مواد اولیه و سربار مصرف کرده‌اید و باید این موضوع را به شکلی در صورت مالی خود نمایش دهید وگرنه یکی از اصول اساسی حسابداری یعنی تطابق را زیر پا گذاشته‌اید. یکی از مواردی که در آموزش حسابداری صنعتی به آن توجه بیشتری می‌شود؛ همین موضوع است.
برای آموزش حسابداری صنعتی به کجا مراجعه کنیم؟
در بخش‌های قبل سعی کردیم تفاوت‌های حسابداری صنعتی عملی با سایر حوزه‌های حسابداری را به صورت خلاصه بیان کنیم. البته باید به این نکته هم توجه داشت که این تفاوت‌ها به خاطر ساختار امروزین صنعت و نیازهای خاص صنعتی در دوره حاضر ایجاد شده و ممکن است با تغییر ویژگی‌ها و مختصات صنعت، نکات اساسی در آموزش حسابداری صنعتی هم تغییر کند.
آموزش حسابداری صنعتی کار نسبتا پیچیده‌ای است چون کسی که کار آموزش را انجام می‌دهد باید بتواند به درستی توضیح دهد که حسابداری صنعتی چگونه به اصول اساسی حسابداری پایبند است و در عین حال با حسابداری مالی تفاوت دارد و علت این تفاوت‌ها چیست. می‌بینیم که آموزش حسابداری صنعتی به دانش و البته تجربه زیادی نیاز دارد. اگر بخواهیم ویژگی‌های یک دوره آموزش حسابداری صنعتی را به صورت خلاصه بیان کنیم باید موارد زیر را مدنظر قرار دهیم:
۱- اصولی بودن آموزش: آموزش حسابداری صنعتی باید مبتنی بر اصول اساسی حسابداری باشد.
۲- کاربردی بودن آموزش: آموزش نباید صرفا جنبه تیوریکال داشته باشد و دانشجو باید بتواند از آن به خوبی در کار بهره ببرد.
۳- عمیق بودن: منظور از عمیق بودن آموزش حسابداری صنعتی این است که دانشجو درک کند چرا فلان روبه حسابداری مالی با صنعتی تفاوت دارد و این تفاوت در پاسخ به چه نیازی ایجاد شده است.
۴- فشرده بودن: اکثر کسانی که به دنبال آموزش حسابداری صنعتی هستند؛ از اصول حسابداری آگاهی دارند و تنها می‌خواهند مکان تمایز را پیدا کنند؛ بنابراین نباید در آموزش حسابداری صنعتی، کار را از صفر شروع کرد. البته این به این معنا نیست که باید اصول اساسی حسابداری را نادیده بگیریم.
در نهایت اگر به دنبال آموزش حسابداری صنعتی طی دوره‌ای با کیفیت و کاربردی هستید؛ مکتب خونه با دوره‌هایی جامع و اصولی کنار شماست تا خیالتان از بابت آموختن و آموزش حسابداری صنعتی به صورت کامل راحت باشد.