آموزش مدیریت زنجیره تامین

به مجموعه فرآیندها و فعالیت‌هایی که پیش از تولید یک محصول تا تولید محصول و رساندن آن به دست مشتری صورت می‌گیرد، مدیریت زنجیره تامین می‌گویند. هدف مجموعه اعمالی که در قالب مدیریت زنجیره تامین صورت می‌گیرد، ارتقاء کارایی و کیفیت یک زنجیره تامین است. یک سیستم زنجیره تامین که به درستی چیده شده است، هم به تولید کننده، هم به فروشنده و هم به مصرف کننده کمک می‌کند تا از اضافات هزینه، هدر رفت زمان و خیلی از مشکلات دیگر پیش‌گیری شود. البته زنجیره تامین بحثی بسیار پیچیده و مفصل است و مسائل زنجیره تامین را در خیلی از حوزه‌های کاری یا علمی می‌توانید به صورت مستقیم یا غیر مستقیم مشاهده کنید. مثلا یکی از پر اهمیت‌ترین مسائلی که در حوزه زنجیره تامین مطرح می‌شود، بحث انتقال خون برای بیماران است. اینکه چطور بتوان در اسرع وقت، خون تمیز و مناسب با شخص را بدون فاسد شدن خون به دست کادر درمانی رساند. یا یکی دیگر از حوزه‌هایی که مدیریت زنجیره تامین در آن اهمیت بسیار زیادی دارد، بحث بلایای طبیعی است. اینکه بر فرض مثال پس از وقوع زلزله چگونه در اسرع وقت بتوان برای زلزله‌زدگان مایحتاج زندگی را فراهم نمود، در کدام نقاط سرپناه ایجاد کرد و مسیرهای مواصلاتی را به حالت اولیه برگرداند همه به مدیریت زنجیره تامین مربوط می‌شوند بنابراین می‌توان گفت مدیریت زنجیره تامین یکی از شاخه‌های اصلی در حوزه مدیریت است.

به طور کلی مدیریت زنجیره تامین را می‌توان به 6 بخش اصلی تقسیم کرد:

1)     برنامه‌ریزی: لازم است تا سازمان‌ها برای محصولی که تولید می‌کنند و همچنین نیاز مصرف کنندگانشان برنامه‌ریزی کنند. همچنین ضروری است تا در کنار طراحی یک زنجیره تامین، معیارهایی را برای میزان اثربخشی و کارایی زنجیره تامین مشخص سازند.

2)     تامین منابع: سازمان‌ها ممکن است انتخاب‌های مختلفی برای تامین کننده مواد مورد نیازشان داشته باشند اما انتخاب تامین کننده مناسب، همیشه از دغدغه‌های بخش زنجیره تامین بوده است.

3)     تولید: مجموعه فعالیت‌هایی که پس از دریافت مواد اولیه برای تولید محصول تا پیش از ارسال محصول صورت می‌گیرد را می‌توان در بخش تولید جای داد. فعالیت‌هایی از قبیل انبارش مواد خام، تولید محصول، تست کیفی محصولات، بسته‌بندی برای ارسال و زمان‌بندی ارسال را می‌توان در این بخش از زنجیره تامین قرار داد.

4)     ارسال: اغلب اوقات به این بخش از زنجیره تامین لجستیک گفته می‌شود و از آن‌جایی که اهمیت و پیچیدگی بسیار بالایی دارد؛ بعضی وقت‌ها مباحث لجستیکی به صورت جداگانه بررسی می‌شوند. فعالیت‌هایی مانند: زمان‌بندی ارسال، ارسال محصولات، تحویل کالا، دادن صورت‌حساب به مشتریان و دریافت هزینه در این مرحله صورت می‌گیرد. خیلی از سازمان‌ها به دلیل هزینه‌ی بالای ارسال، این بخش از مدیریت زنجیره تامین را به سازمان‌های دیگر برون‌سپاری می‌کنند.

5)     بازگشت: ممکن است به دلایلی پس از ارسال، مشتری تمایل داشته باشد که کالای خود را مرجوع کند. روزنامه‌ای را فرض کنید که در بعضی از دکه‌ها در یک روز کم‌تر از موجودی‌ دکه‌ها فروش داشته است. این روزنامه لازم است تا مکانیزمی برای جمع‌آوری روزنامه‌های فروش نرفته داشته باشد. تمام فعالیت‌هایی که برای مرجوع کردن و بازپس‌گیری محصولات اضافی یا نامطلوب صورت می‌گیرد در این بخش از مدیریت زنجیره تامین قرار می‌گیرند.

6)     پشتیبانی: برای آن‌که فرآیند زنجیره تامین با کیفیت بالا صورت پذیرد، نیاز است تا شماری از واحدها عملیات پشتیبانی را انجام دهند. واحدهایی مثل مدیریت منابع انسانی، فروش، مدیریت پروژه، فناوری اطلاعات، تضمین کیفیت کالا و ... همه می‌توانند به عنوان پشتیبان برای تیم زنجیره تامین قلمداد شوند.